Yahya Aksoy
Köşe Yazarı
Yahya Aksoy
f
 

HAYAT KİLİM GİBİDİR !-2

HAYAT KİLİM GİBİDİR !-2 YAHYA AKSOY Balıkesir Sındırgı,Yahyalı, Bünyan, Sarız , Kuruhöyük,Çanakkale, Kars,Aydın Çine, Konya, Uşak Eşme,Kilis,Gazi Antep,Muğla Milas başta olmak üzere ülkemizin dört tarafında yünleri kök boya olan  el dokuması yastık, yolluk, seccade, halı,kilimlerin  tezgâhlarda dokunarak üretilmesi  geçmişten geleceğe uzanmak. İç ve dış pazarlarda ilgiyle karşılaşmakta. Kullanılan malzeme/Kullanılan boyalar/Kullanılan renkler/Dokuma tekniği./Ölçüler mesleki eğitim okullarında ele alınmakta Bu alanda Eşme dokumaları bize en güzel örnekler sunmakta.:Yörük-Türkmen  kökenli  yerleşim yeri olması sebebiyle göçebe kültürünün pek çok özelliğini göstermektedir. Kökboyası kilim ve halı kültürü bunun temel göstergesidir. Yöresel birikim ile dokunan Eşme kilimi Anadolu’nun başka yörelerinde olmayan yapısal özelliklere sahiptir. Eşme Kilimleri, genelde tacirlerin siparişleri ile, ticari amaçla dokunmaktadır. Bunun yanı sıra, Eşme halkının kendi evleri için dokudukları kilimler vardır ve az da olsa bazı evlerde halen kendi ihtiyaçları için dokuma yapılmaktadı. Öteden beri halkın kendi ihtiyacı için dokuduğu eski kilimlerde iplikler, dokuyucu tarafından evde eğrilip bükülmüş ve yine evlerde kök boya ile boyanarak hazırlanmıştır. Bu kilimler rengi, yangısı (motifi) ve kompozisyonu ile bölgeye has özellik göstermiştir. Eşme’de kilimler, evlerde “Istar” denilen dik tezgâhlarda, kadınlar tarafından dokunulmaktadır.  Eşme kilimi adından da anlaşılacağı gibi geçmişten günümüze aslında bir kilim dokumadır. Ancak bu dokuma farklı ürünlerin yapımına da imkân veren bir dokumadır. Teknik açıdan ve özellik açısından hiçbir fark olmamakla birlikte farklı boy ve ende dokunarak farklı ürünler ortaya konmuştur. Eskiden bu dokuma ile elde edilen ürünlerin en önemlisi kilimin yanı sıra çanta, heybe, yastık kılıfları, minder kılıfları, sofra bezi gibi ürünlerdir. Günümüzde ise kilim çoğunlukla yer döşemesinde kullanılmaktadır. Ayrıca araç içi koltuk döşemeleri de Eşme kilimi ile elde edilebilmektedir. Modern kullanım alanı ise duvar panolarıdır.Uluslararası festivallerle tanıtımı yaygın ve etkin bir şekilde yapılmakta… Altınbaş Kilimi: Eşme için özel olan  ve benzerini Reyhanlı Türkmenleri’nin de dokuduğu bir kilim ,Altınbaş Kilimidir. Altınbaş kilimlerinde motif ve kompozisyon ,ayrı bir özellik gösterir.Tek eksen üzerinde sıralanmış dikdörtgen toplar kıvrım denilen , taban tabana gelecek biçimde yerleştirilmiş ‘’eli belinde kız’’ ve tavşan Topuğu motifleri ile dolguludur. En eski Altınbaş kilimlerinde dörtgenlerin ortasında bir kıvrım onun etrafında Tavşan Topuğu motifleri bu kilimlere özgü bir şekilde sıralanmıştır.Dikdörtgenler dışında kalan kilim zemini yine bu kilimlere has çok zengin motiflerle süslenmiştir.Kilimler bordürlüdür. Bordürler de yine bu kilimlere has motiflerle bezenmiştir. Zemin ve bordürlerde Bintepe , Kurbağacık , Elmacık , Kazan kulpu , Sandıkulpu , Yılıkıç , Bukağı ve diğer zengin motiflerle süslenmiştir. Toplu Kilim: Toplu kilimlerde genel olarak baklavaya yaklaşan iç içe kancalı basık altıgen madalyonlar bir eksende tek veya çift sıra halinde yan yana yerleştirilmiştir. Madalyonlara bölgede Top denir. Top sayısı kilimin büyüklüğüne göre değişir. Top sayısına göre kilime ad verilir. Üç, beş ya da yedi toplu kilim gibi. Bu kilimlerde kancalı altıgenlerle dolgulanmış toplar genelde merkeze doğru eşkenar dörtgene dönüşür. Kilimlerin bir kısmında ise toplar basamaklı ve kancalı ya da kıvrımlı dikdörtgenlerle süslenmiştir. Ortada bir eksende sıralanan topların yanı sıra aradaki boşluklara ana toplardan daha küçük ölçüde iki taraflı toplar yerleştirilen kilimlere Yan Toplu Kilim denir. Yan topların büyüklüğüne göre arada boşluk kalır veya kalmaz. Boşluk kaldığı takdirde kilimin zemini çeşitli motiflerle dolgulanır. Bu kilimler genelde tek bordürlüdür. Su, toprak, doğa , canlılar ve yaşam felsefesi ilmik ilmik motiflere aktarılır. Halının yaşı : Halının yaşı eski bir halıda aranan özelliklerin başında gelir. Bugün bir halının antika olabilmesi için yaklaşık 100 yılın üzerinde bir yaşa sahip olması gereklidir. Çünkü antika bir halıda aranan diğer özelliklerin sadece böyle bir halıda olma olasılığı vardır. “…Kıyamet kopsada durma ağaç dik/ Zelzeleyi önler belki yerden kök/Kin kibir ise bunu kalpden sök/ Gizlenmez  bu leke görülür oğul…” Âşık Beyani Hayat ağacı Zeytin kutsaldır. Ayeti ve Duası  vardır.”Sizin için hurma,incir ve zeytin ağaçları yarattım” ilahî buyruğu bunun en kutsal ifadesidir.Zeytin Mitolojik efsanelerde, kutsal kitaplarda,destanlarda, şiirlerde,doğa ve insanla ilgi bilimsel eserlerde adı hep en başta geçen zeytin ağacı, hayat ağacı olarak tanımlanır. Zeytin ağacı hayatın simgesi ve hayat kaynağıdır, Efsaneye göre , Apollon ve  Kyrene’nin oğlu,güneş,sanat, müzik,şiir ve hitabet tanrısı Aristaios, zeytinden yağ çıkarmayı icat ederek insanlığa armağan etmiş.    Formun Altı Dünyada zeytinin ilk endüstriyel tesisi  Urla’da yapılmış. Anadolu’da  çok zengin ve çok derin bir zeytin ve zeytin yağı kültürü vardır. Mitolojik öykülerde örneklerini görebiliriz. İlk zeytin ağacı  Delice’nin  evcilleştirilldiği coğrafya  Urla  bölgesidir… Mardin, Hayat ve İzmir’e uzanan ve aşılamaya dayanan zeytinler güncelliği korumakta. Bu kültür değerimiz UNESCO tarafından “ Somut Olmayan Külür Mirası” listesine alınmıştır.   “Zeytin Ağacı Gibi Yaşlanmak… Zeytin ağacına boşuna ölümsüz ağaç demezler. Kutsal kitaplarda yer alan . barış, sağlık, bereket, uzun ömür,saflık anlamları ile yüklü,binlerce yıllık  bir kültür ürünü ve sıkılan  ilk dane olan zeytinin duası bulunmakta: "Allah ömrünüzü zeytin ağacı gibi uzun,zeytin gibi bereketli,zeytinyağı gibi sıhhatli yapsın.”Cennette iki ağaç vardır: Biri incir 'gerçek ağacı',diğeri ise zeytin ' hayat ağacı…Hayatı kilim gibi doku, zeytin ağacı gibi koru… “Dünyadaki her şeyin bir sebebi vardır. Her bitki bir hastalığı tedavi etmek için büyür. İnsan tabiattan uzaklaştıkça kalbi katılaşır./ “Yanlışı gören ve önlemek için el uzatmayan yanlışı yapan kadar suçludur.”(Kızılderili özdeyişi) /Doğayı anlayan Özgürlüğü keşfeder(Spinoza) / Korkulmasın,işler kötü, gün solgun diye,Güneşli günlere kapalı kalmaz pencereler( Maksut Doğan)/  Seçimleriniz kaderinizdir,  başka kimse sizi kurtaramaz(Satre)  sözleri ışığında  takvimler değişirken yeni bir yaşam anlayışı,iradesi ve ümidi  ile yeni yıllara koşmanızı dilerim. 
Ekleme Tarihi: 10 Ocak 2025 - Cuma

HAYAT KİLİM GİBİDİR !-2

HAYAT KİLİM GİBİDİR !-2

YAHYA AKSOY

Balıkesir Sındırgı,Yahyalı, Bünyan, Sarız , Kuruhöyük,Çanakkale, Kars,Aydın Çine, Konya, Uşak Eşme,Kilis,Gazi Antep,Muğla Milas başta olmak üzere ülkemizin dört tarafında yünleri kök boya olan  el dokuması yastık, yolluk, seccade, halı,kilimlerin  tezgâhlarda dokunarak üretilmesi  geçmişten geleceğe uzanmak. İç ve dış pazarlarda ilgiyle karşılaşmakta. Kullanılan malzeme/Kullanılan boyalar/Kullanılan renkler/Dokuma tekniği./Ölçüler mesleki eğitim okullarında ele alınmakta

Bu alanda Eşme dokumaları bize en güzel örnekler sunmakta.:Yörük-Türkmen  kökenli  yerleşim yeri olması sebebiyle göçebe kültürünün pek çok özelliğini göstermektedir. Kökboyası kilim ve halı kültürü bunun temel göstergesidir. Yöresel birikim ile dokunan Eşme kilimi Anadolu’nun başka yörelerinde olmayan yapısal özelliklere sahiptir. Eşme Kilimleri, genelde tacirlerin siparişleri ile, ticari amaçla dokunmaktadır. Bunun yanı sıra, Eşme halkının kendi evleri için dokudukları kilimler vardır ve az da olsa bazı evlerde halen kendi ihtiyaçları için dokuma yapılmaktadı.

Öteden beri halkın kendi ihtiyacı için dokuduğu eski kilimlerde iplikler, dokuyucu tarafından evde eğrilip bükülmüş ve yine evlerde kök boya ile boyanarak hazırlanmıştır. Bu kilimler rengi, yangısı (motifi) ve kompozisyonu ile bölgeye has özellik göstermiştir. Eşme’de kilimler, evlerde “Istar” denilen dik tezgâhlarda, kadınlar tarafından dokunulmaktadır. 

Eşme kilimi adından da anlaşılacağı gibi geçmişten günümüze aslında bir kilim dokumadır. Ancak bu dokuma farklı ürünlerin yapımına da imkân veren bir dokumadır. Teknik açıdan ve özellik açısından hiçbir fark olmamakla birlikte farklı boy ve ende dokunarak farklı ürünler ortaya konmuştur. Eskiden bu dokuma ile elde edilen ürünlerin en önemlisi kilimin yanı sıra çanta, heybe, yastık kılıfları, minder kılıfları, sofra bezi gibi ürünlerdir. Günümüzde ise kilim çoğunlukla yer döşemesinde kullanılmaktadır. Ayrıca araç içi koltuk döşemeleri de Eşme kilimi ile elde edilebilmektedir. Modern kullanım alanı ise duvar panolarıdır.Uluslararası festivallerle tanıtımı yaygın ve etkin bir şekilde yapılmakta…

Altınbaş Kilimi: Eşme için özel olan  ve benzerini Reyhanlı Türkmenleri’nin de dokuduğu bir kilim ,Altınbaş Kilimidir. Altınbaş kilimlerinde motif ve kompozisyon ,ayrı bir özellik gösterir.Tek eksen üzerinde sıralanmış dikdörtgen toplar kıvrım denilen , taban tabana gelecek biçimde yerleştirilmiş ‘’eli belinde kız’’ ve tavşan Topuğu motifleri ile dolguludur. En eski Altınbaş kilimlerinde dörtgenlerin ortasında bir kıvrım onun etrafında Tavşan Topuğu motifleri bu kilimlere özgü bir şekilde sıralanmıştır.Dikdörtgenler dışında kalan kilim zemini yine bu kilimlere has çok zengin motiflerle süslenmiştir.Kilimler bordürlüdür. Bordürler de yine bu kilimlere has motiflerle bezenmiştir. Zemin ve bordürlerde Bintepe , Kurbağacık , Elmacık , Kazan kulpu , Sandıkulpu , Yılıkıç , Bukağı ve diğer zengin motiflerle süslenmiştir.

Toplu Kilim: Toplu kilimlerde genel olarak baklavaya yaklaşan iç içe kancalı basık altıgen madalyonlar bir eksende tek veya çift sıra halinde yan yana yerleştirilmiştir. Madalyonlara bölgede Top denir. Top sayısı kilimin büyüklüğüne göre değişir. Top sayısına göre kilime ad verilir. Üç, beş ya da yedi toplu kilim gibi. Bu kilimlerde kancalı altıgenlerle dolgulanmış toplar genelde merkeze doğru eşkenar dörtgene dönüşür. Kilimlerin bir kısmında ise toplar basamaklı ve kancalı ya da kıvrımlı dikdörtgenlerle süslenmiştir. Ortada bir eksende sıralanan topların yanı sıra aradaki boşluklara ana toplardan daha küçük ölçüde iki taraflı toplar yerleştirilen kilimlere Yan Toplu Kilim denir. Yan topların büyüklüğüne göre arada boşluk kalır veya kalmaz. Boşluk kaldığı takdirde kilimin zemini çeşitli motiflerle dolgulanır. Bu kilimler genelde tek bordürlüdür. Su, toprak, doğa , canlılar ve yaşam felsefesi ilmik ilmik motiflere aktarılır.

Halının yaşı : Halının yaşı eski bir halıda aranan özelliklerin başında gelir. Bugün bir halının antika olabilmesi için yaklaşık 100 yılın üzerinde bir yaşa sahip olması gereklidir. Çünkü antika bir halıda aranan diğer özelliklerin sadece böyle bir halıda olma olasılığı vardır.
“…Kıyamet kopsada durma ağaç dik/ Zelzeleyi önler belki yerden kök/Kin kibir ise bunu kalpden sök/ Gizlenmez  bu leke görülür oğul…” Âşık Beyani

Hayat ağacı Zeytin kutsaldır. Ayeti ve Duası  vardır.”Sizin için hurma,incir ve zeytin ağaçları yarattım” ilahî buyruğu bunun en kutsal ifadesidir.Zeytin Mitolojik efsanelerde, kutsal kitaplarda,destanlarda, şiirlerde,doğa ve insanla ilgi bilimsel eserlerde adı hep en başta geçen zeytin ağacı, hayat ağacı olarak tanımlanır. Zeytin ağacı hayatın simgesi ve hayat kaynağıdır, Efsaneye göre , Apollon ve  Kyrene’nin oğlu,güneş,sanat, müzik,şiir ve hitabet tanrısı Aristaios, zeytinden yağ çıkarmayı icat ederek insanlığa armağan etmiş.   

Formun Altı

Dünyada zeytinin ilk endüstriyel tesisi  Urla’da yapılmış. Anadolu’da  çok zengin ve çok derin bir zeytin ve zeytin yağı kültürü vardır. Mitolojik öykülerde örneklerini görebiliriz. İlk zeytin ağacı  Delice’nin  evcilleştirilldiği coğrafya  Urla  bölgesidir… Mardin, Hayat ve İzmir’e uzanan ve aşılamaya dayanan zeytinler güncelliği korumakta. Bu kültür değerimiz UNESCO tarafından “ Somut Olmayan Külür Mirası” listesine alınmıştır.

  “Zeytin Ağacı Gibi Yaşlanmak… Zeytin ağacına boşuna ölümsüz ağaç demezler. Kutsal kitaplarda yer alan . barış, sağlık, bereket, uzun ömür,saflık anlamları ile yüklü,binlerce yıllık  bir kültür ürünü ve sıkılan  ilk dane olan zeytinin duası bulunmakta: "Allah ömrünüzü zeytin ağacı gibi uzun,zeytin gibi bereketli,zeytinyağı gibi sıhhatli yapsın.”Cennette iki ağaç vardır: Biri incir 'gerçek ağacı',diğeri ise zeytin ' hayat ağacı…Hayatı kilim gibi doku, zeytin ağacı gibi koru…

“Dünyadaki her şeyin bir sebebi vardır. Her bitki bir hastalığı tedavi etmek için büyür. İnsan tabiattan uzaklaştıkça kalbi katılaşır./ “Yanlışı gören ve önlemek için el uzatmayan yanlışı yapan kadar suçludur.”(Kızılderili özdeyişi) /Doğayı anlayan Özgürlüğü keşfeder(Spinoza) / Korkulmasın,işler kötü, gün solgun diye,Güneşli günlere kapalı kalmaz pencereler( Maksut Doğan)/  Seçimleriniz kaderinizdir,  başka kimse sizi kurtaramaz(Satre)  sözleri ışığında  takvimler değişirken yeni bir yaşam anlayışı,iradesi ve ümidi  ile yeni yıllara koşmanızı dilerim. 

Yazıya ifade bırak !
Okuyucu Yorumları (0)

Yorumunuz başarıyla alındı, inceleme ardından en kısa sürede yayına alınacaktır.

Yorum yazarak Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve sorgunmedya.com sitesine yaptığınız yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan tüm yorumlardan site yönetimi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Sitemizden en iyi şekilde faydalanabilmeniz için çerezler kullanılmaktadır, sitemizi kullanarak çerezleri kabul etmiş saylırsınız.